logo - powrót na stroę główną
Wizualne obserwacje gwiazd zmiennych - prywatna strona Stanisława Świerczyńskiego

Artykuł

 

Nowa 1901 czyli GK Persei

21.02.1901 roku, szkocki duchowny T. D. Anderson zauważył w gwiazdozbiorze Perseusza nieznaną mu gwiazdę trzeciej wielkości gwiazdowej. Następnego dnia powiadomił o swoim spostrzeżeniu Obserwatorium Greenwich stając się odkrywcą Nowej Persei, pierwszej gwiazdy nowej w 20-tym wieku. Na fotografiach tego obszaru nieba wykonanych w Obserwatorium Harvard stwierdzono istnienie w miejscu nowej słabej gwiazdy wykazującej niewielkie fluktuacje jasności wokół 13 mag. Przypadkowo ten obszar sfotografowano również na dwa dni przed odkryciem Andersona i stwierdzono, że gwiadza była w minimum jasności. Tak więc w ciągu niespełna dwóch dni pojaśniała z trzynastej do trzeciej wielkości gwiazdowej zwiększając 10000 razy światłość!

W ciągu następnych dwóch dni gwiazda kontynuowała wzrost jasności osiągając w maksimum 0.2 mag. i stając się jedną z najjaśniejszych gwiazd na niebie. Całkowita zmiana jasności wyniosła więc trzynaście magnitudo i nastąpiła w ciągu czterech dni. Absolutny wybuch! Od tego momentu rozpoczął się spadek jasności. Sześć dni po maksimum nowa osłabła do drugiej a w ciągu następnych dwóch tygodni do czwartej wielkości gwiazdowej. W tym punkcie rozpoczęła się seria oscylacji z okresem około czterech dni i amplitudzie około 1.5 mag. Oscylacje te trwały kilka miesięcy. W tym czasie gwiazda stopniowo słabła i przestała być widoczna gołym okiem. Po jedenastu latach powróciła do jasności z przed wybuchu.

Nova 1901

Od około 1966 roku GK Persei (takie ostatecznie oznaczenie otrzymała nowa z 1901 roku) wykazuje charakterystyki nowej karłowatej. Jej jasność fluktuuje nieregularnie pomiędzy 12.5 i 13.5 mag. Co trzy lata (średnio) następuje wybuch o około 3 mag, który trwa około dwóch miesięcy. W maksimum podczas wybuchu gwiazda osiąga jasność około 10 - 10.5 magnitudo i może być obserwowana nawet przez niewielkie instrumenty. Właśnie w tym miesiącu GK Per jest w fazie wzrostu jasności i być może pod koniec marca osiągnie jasność około 10 mag.

GK Per - krzywa jasnoœci
Krzywa jasności GK Per od 31.08.1991 do 31.03.2001 z trzema wybuchami


GK Per - wybuch 1999
Krzywa jasności GK Per od 31.01.1999 do 01.05.1999


Dysponujących sprzętem o zasięgu do 12 mag. zachęcam do podjęcia obserwacji GK Per w wybuchach a mających sprzęt o jeszcze większym zasięgu do obserwacji w całym zakresie amplitudy.